Opinie: Cultuurhistorische waarden kaart Hoogeveen

De sloop gaat door. Zoals iedereen tot vervelens toe weet gaat het slecht met het monumentenbehoud van de gemeente Hoogeveen. Decennia lang circuleerden er tal van verschillende lijsten in het gemeentehuis, wat  veel verwarring gaf. De afbraak ging onderwijl onverminderd door. Daarom vroegen bezorgde historici en politieke partijen, waaronder de SP, zich dan ook af welke gebouwen nu wel een beschermde monumentenstatus hebben. Die vraag werd ook gesteld m.b.t. oude bomen en oude landschapsstructuren. De gemeentelijke monumentenwet bracht hierin geen verandering. De sloop gaat door. Waardoor er steeds minder zichtbaar bleef van de turf- en scheepvaartgeschiedenis van Hoogeveen. Hoewel de gemeentelijke monumentenlijst van Hoogeveen in 2015 is opgeheven staat anno 2022 op de website van Monumenten.nl (wegwijs in monumenten) dat de gemeente Hoogeveen naast Rijksmonumenten ook Gemeentelijke Monumenten kent. Nee dus. Op deze website staat ook: “De gemeente Hoogeveen zet zich in om het erfgoed van de gemeente op duurzame wijze te behouden voor de toekomst, waarbij verwezen wordt naar de Erfgoedverordening en de Monumentenverordening van Hoogeveen (sedert 2009). Nee dus. Want de gemeentelijke monumentenlijst had vanaf 2016 vervangen moeten worden door de zogenaamde Cultuurhistorische Waarden Kaart (hierna: CWK). Zoals de toenmalige burgermeester en wethouders propageerden in 2016: “de cultuurhistorische beleidskaarten geven, zo stellen burgemeester en wethouders, identiteit aan deze gemeente en trots aan haar inwoners. Ook [levert de CWK] een bijdrage aan cultuurtoerisme door de achterliggende verhalen te vertellen en bezichtigingmogelijkheden te organiseren.” Een motie heeft in 2021 het college opgeroepen om zo snel mogelijk de cultuurhistorische waarde kaart te vertalen naar de omgevingswet. De CWK is echter nog steeds niet van de grond gekomen. De sloop gaat door. Binnen de gemeente Hoogeveen is er nog steeds weinig animo voor cultuurbehoud. Opnieuw wordt er in theorie geschermd met allerlei dure termen zoals implementatie in de omgevingsvisie en stedenbouwkundige ensemble waarde. Wie meent dat dan onderzoekers, cultuurhistorici en archeologen die affiniteit hebben met Hoogeveen dit oppakken, komt opnieuw bedrogen uit. Vooral wordt gesteund op historische verenigingen. Dat is risicovol. Dergelijke verenigingen missen de kennis en hangen vooral naar nostalgie en jeugdsentiment en relaties binnen de Historische Kring Hoogeveen (HKH) worden vertroebeld door persoonlijke machtstrijd en wie teveel kritiek uit zal binnen de HKH geen ingang vinden. Gekscherend wordt de HKH dan ook wel de Hysterische Kring Hoogeveen genoemd. Ook op het terrein van de archeologie laat de gemeente veel over aan amateurs en landbezitters. Ieder mag ruime afgravingen doen en wanneer er iets interessants gevonden wordt kan de gemeente Hoogeveen op haar kosten gaan graven. Maar doet ze dat ook ? Op zich vreemd. Want de gemeente heeft een monumentencommissie. Heeft die geen kennis? Tevens zou in 2022 een beroepsarchivaris worden aangesteld en het archief worden verruimd. Nu de vorige wethouder van cultuur is vertrokken is de vraag of dit wel van de grond komt. Zaken als digitalisering van documenten en uitbreidden van archieven komt niet van de grond. Ook niet betere instrumenten bijvoorbeeld om goede kopieën van kranten te maken. Want ook goed archiefonderzoek met bouwdossiers e.d. komt monumentenbehoud ten goede. Wie is de architect. ? Wat is het bouwjaar? Wat zijn de architectonische kenmerken ? Wat is de relatie met Hoogeveen ? Dat zijn antwoorden die men in een goed archief moet vinden. Inmiddels zijn er ook Provinciale cultuurhistorische waarden kaarten en de provincie ziet het als haar taak gemeenten te stimuleren om het cultuurlandschap een plek te geven in hun ruimtelijke plannen. Blijkbaar werkt dat niet bij de gemeente Hoogeveen. En dat is jammer. Met oog op Van Gogh Jaar in 2023 is het ook jammer dat het cultuurtoerisme blijft haperen. Ook is onderzoek naar authentieke kenmerken van het Van Gogh Huis gestokt.  Er moet gezocht worden naar andere oplossingen. Schakel echte deskundigen in. Waarom niet in Hoogeveen een betaalde baan voor een soort stadshistoricus en archeoloog, die duidelijke criteria kunnen vaststellen. Deze zou deel kunnen uitmaken van een soort coöperatie met deskundige organisaties. Pas op met dure adviesbureaus die geen onderzoek doen en geen affiniteit hebben met monumenten en oude landschapsstructuren in Hoogeveen. Continuïteit in monumentenzorg kan er voor zorgen dat wat er nog rest behouden blijft. Maak een duurzame CWK digitaal beschikbaar zodat ook bewoners hierin kunnen participeren. Zodat ook komende generaties nog het fysieke erfgoed kunnen zien dat aan het unieke verleden van Hoogeveen herinnert in de 17^e eeuw, haar turfgeschiedenis en scheepvaart.

Ronald Wilfred Jansen, Hoogeveen