Oproep getuigenisverslagen bevrijdingsfeesten in Hoogeveen in 1945 voor een uit te geven boek met ook achtergrondinformatie en foto’s.

77 Jaar geleden werd Hoogeveen bevrijd van de Duitse bezetter: 11 april 1945. Ook na de oorlog zien we dat vrijheid niet iets vanzelfsprekend is getuige o.m. de verwoestingen in Oekraïne, waar gezinnen ontheemd raken en veel slachtoffers vallen, ook onder burgers.

Hoogeveen heeft 5 jaar geleden onder het juk van de nazi’s. Hoewel Hoogeveen niet zo zwaar gebombardeerd is als Rotterdam, liet de oorlog ook diepe wonden achter in de voormalige veenkolonie. De oorlog betekende een diepe inbreuk op het openbare leven van de bewoners.

De avondklok werd ingesteld, alles ging op rantsoen, spullen en huizen werden in beslag genomen, burgers moesten verplicht werken in Duitse fabrieken of in het Duitse leger.

Zowel onder burgers als militairen vielen doden. Het leeuwendeel van de joodse bevolking werd vermoord. De toenmalige burgemeester  Jetze Tjalma  werkte hier actief aan mee door in een vroeg stadium lijsten van joodse inwoners te overhandigen aan de Duitse bezetter. Toenmalige politie en autoriteiten werkten er aan mee. Of gewone burgers dit wisten ?
Verder was er veel vernield in Hoogeveen. Bruggen waren opgeblazen. Huizen beschadigd.

De overgave van de Duitse bezetter moet zal door velen als een opluchting zijn ervaren. Reeds voor de gehele bevrijding van Hoogeveen op 11 april 1945 waren er kortstondige vreugde uitbarstingen toen de geallieerden, met een zeer belangrijke rol voor de Belgen, Hoogeveen bereikten. Er waren echter ook nog her en der Duitse militairen in de buurt en beschietingen en explosies, wat reden was de Nederlandse vlag weer snel binnen te
halen. Ook waren er tijdens de bevrijdingsactiviteiten nog enkele doden te betreuren.

Toen Hoogeveen op 11 april 1945 volledig bevrijd was kon de feestvreugde helemaal uitbarsten. “De wagens worden bestormd. Het publiek klimt boven op de wagens en juicht. Het Wilhelmus wordt gezongen. Vlaggen komen uit en in een oogenblik is geheel Hoogeveen een vlaggenzee. Het Oranje en het Rood Wit Blauw heeft de overhand.” (Hoogeveensche Courant, 11 april 1945.) “Na het bekend worden van de capitulatie was het in onze gemeente zeer druk op straat. De vlaggen kwamen weer vol op te voorschijn. Juichende en hossende jongelui vulden de straten. Hedenmorgen acht uur loeiden de Sirenes.” (Hoogeveensche Courant, 5 mei 1945). In april en mei 1945 werden er door buurtcommissies diverse
spontane feesten georganiseerd in ondermeer het centrum van Hoogeveen, Elim,
Nieuwlande en Hollandscheveld. “Ook in onze plaats is de Nationale feestdag gevierd. Versierde bogen werden op straat aangebracht, winkels versierd. Overal wapperden de vlaggen, waaronder Nieuwlande in feeststemming kwam. ’s Middags werd een optocht georganiseerd voor de schoolkinderen (…) O.a. was er ook nog een wagen bij voor Seyss Inquart die als Staatseigendom was verklaard.” (Hoogeveensche Courant, 12 mei 1945).

Het is aannemelijk dat niet iedereen in een hele vrolijke bui was. Het kleine deel overlevende joden werd geconfronteerd met het verlies van hun dierbaren. Ook andere burgers hadden mensen verloren. Sommigen bejegenden de overlevende joden vijandig en beschuldigden hen zelfs van alle ellende die in de oorlog is aangericht. En er waren nog verraders in de buurt.

Ik ben benieuwd naar getuigenisverslagen van de bevrijdingsfeesten van Hoogeveen in 1945. Die wil ik graag verzamelen in een boek. Dat boek wordt dan aangevuld met achtergrondinformatie, foto’s en beeldmateriaal uit o.m. het archief van Jan Pol en de Verhalenwerf. Het plan is dat het boek eind 2022 of in 2023 zal verschijnen. Enkele oproepen hangen reeds in verzorgingshuizen in Hoogeveen, zoals Weidesteyn in Hoogeveen. Ook heb ik gelegenheid gehad via RTV Drenthe op de radio mijn voornemens duidelijk te maken.
Websites als Oud Hoogeveen van Henk Jonker boden me ook de nodige publicatieruimte.
In het oud archief van Hoogeveen en het Drents Archief is ook al veel informatie gehaald.

Vragen die hierbij centraal staan. Wie namen deel en niet deel aan de bevrijdingsfeesten in Hoogeveen? (burgers, geallieerden, verzetsmensen, overheidsdienaren) . Laaiden er ook haatgevoelens op, bijvoorbeeld richting NSB leden en moffenmeiden (“De eerste officeele daad is dat de N.S.B.- burgemeester Veldhuis wordt gearresteerd” (Hoogeveensche Courant, 11 april 1945). Hoe werden de bevrijdingsfeesten in april/mei 1945 georganiseerd ? Losse buurtfeesten of organiseerde het stadsbestuur van Hoogeveen ook een centraal georganiseerd feest ? Opvallend is dat er in gemeentelijke notulen (nog) niets is te vinden over de bevrijdingsfeesten. Wat was er te zien, te horen en te beleven tijdens de bevrijdingsfeesten ? Kostuums, (kinder) optochten, optreden, orkesten, wedstrijden, geschreeuw. “En wat een werk hadden buurtvereenigingen en groepen er van gemaakt. Prachtig versierde wagens met allerlei symbolische voorstellingen waren er op aangebracht, waaraan de meesten sloegen op gebeurtenissen uit dezen tijd. Vooral de Duitsche soldaat en de N.S.B. moesten het ontgelden Op de stoep van het Raadhuis hadden de leden van het college van B. en W. met hunne dames plaats genomen. Voor dat de stoet vertrok werd op het Raadhuisplein het Wilhelmus gespeeld. In alle straten waarlangs de optocht ging stond een haag van menschen opgesteld. Des avonds om 9 uur werd de optocht herhaald met fakkels en lampionverlichting. De deelname was echter nog veel grooter dan ’s middags, ruim een kwartier duurde het voorbijtrekken van
den stoet. Het was een fantastisch schouwspel.” (Hoogeveensche Courant, 12 mei 1945.)
Hoe kijkt men naar de bevrijdingsfeesten in het licht van de ontwikkelingen na de oorlog ?

Getuigenisverslagen, fotomateriaal en andere relevante informatie kan worden verzonden rechtstreeks naar de auteur naar zijn email adres info@rwj-publishing.com  Ronald Wilfred Jansen is bereikbaar op zijn telefoonnummers: 0528232871/0630085744.

Indien er behoefte aan is wil ik graag iemand persoonlijk te woord staan.  Het zou wel prettig zijn alles in 2022 te ontvangen zodat ik voldoende tijd heb het boek in elkaar te zetten.