Aoverlopers
Gewoon een prachtige oude foto of ansichtkaart bekijken. Ogen dichtdoen en door de wimpers heen kijken naar het hier en nu. Werkelijkheden lopen in elkaar over. De praam brengt ons tot in het midden van de 17ᵉ eeuw. Dat was toen een geweldige vooruitgang. Manomanoman, je kon door de krappe sluizen c.q. onder de niet al te hoge valdeuren van de ‘verlaten’ door, wel twee dagwerk turf tegelijk afvoeren, als je de praam zo en zo wat aanpaste. En aldus gebeurde. Die houten twee dagwerks praam (voor turf die een ploeg arbeiders in 2 dagen kon graven) voer nog tot in het begin van de 20ᵉ eeuw. Veel pramen waren toen al veel en veel groter geworden, of van ijzer gemaakt, maar dit deed het nog goed. Als we die nu eens nabouwen, en in de Hoofdstraat leggen, dat moet dichterbij zijn, dan een praam van 100 ton. Zo kijk je met weemoed terug, en vergeet je wat er allemaal omheen staat. Vergeet ook maar de naam ‘Stoeke’ voor dat grote gebouw op de achtergrond. Een stoeke is een heel ander stapeltje turf dan waar dit pand op lijkt. Vergeet niet de bomen die je hier ziet. We kunnen ze gewoon weer terugplaatsen. Vergeet ook niet dat de meeste panden nog gewoon staan op plaatsen waar hier al in de 17ᵉ eeuw gewoond werd. Rembrandt van Rijn had ons kunnen schilderen, als we toen iets meer cultuurbewustzijn hadden gehad, en hem uit Amsterdam hadden gehaald. We hadden daar al wel verbinding mee, dat was het punt niet. Gelukkig is de praam niet het enige wat we kunnen reconstrueren. Met kadastrale kaarten van rond 1830 en woning beschrijvingen van rond 1756, de computer van Andy en het onderzoek van Albert, komen we een heel eind. Hier, op dit stukje Hoofdstraat, dáár werd in de 17ᵉ eeuw Hoogeveen geboren. Dan schuiven we tevens de nostalgische plaatjes even aan de kant, die we kennen uit de periode rond 1900. Die kennen we nu wel. Wat rest zijn de foto’s. De tijd van weleer.
Foto: Andy Benjamins Tekst: Albert Metselaar
