Motie monumentenzorg Hoogeveen

Mooi dat politieke partijen (Gemeentebelangen, ChristenUnie, SGP en Lijst van Hien) op 25 november jongstleden een motie hebben ingediend bij B&W voor behoud van monumenten. Of het effect zal hebben ?. Reeds decennia wordt er gediscussieerd binnen de gemeente Hoogeveen om het resterende materiële erfgoed te behouden (voor het nageslacht). Helaas heeft dit niet kunnen verhinderen dat toonaangevende monumenten voorgoed zijn verdwenen. De sloopwoede gaat ook nog steeds door, getuige o.m. de sloop van de oude HBS en het verlies van het keramiek van het voormalige politiebureau aan Het Haagje in Hoogeveen.

De situatie is nu dat er nog historische gevels herkenbaar zijn in Hoogeveen (zoals die van de Hoofdstraatkerk, de Synagoge en huizen met neorenaissance uitingen), maar we moeten leven met het feit dat uitgezonderd de Hervormde Kerk grote oude monumenten al passé zijn. Heeft Hoogeveen dan nog een origineel tolhuisje, zoals Jan van der Sleen (Gemeentebelangen) beweerd ?  Het Tolhuis aan de Toldijk werd in 1958 afgebroken en een nieuw huis werd
iets noordelijk hiervan gebouwd. Op deze locatie staat nu het huis genaamd ‘Tolhuis’. Wat hij met ‘oude stationsgebouw’ bedoelt weet ik niet, misschien een oud transformatorhuisje ?
De tijden zijn veranderd. Vroeger had Hoogeveen zijn eigen architecten die mooie gebouwen neerzetten gemaakt voor de eeuwigheid en om Hoogeveen te eren. Die binding is niet zo sterk meer. Zoals een makelaar mij vertelde: nu gaat het om geld verdienen, waarin is gecalculeerd dat gebouwen na 30 jaar op zijn, niet om degelijke blikvangers op lange termijn.

Waarom komt nu de motie vandaan? Geen idee. Heeft het artikel van Roel Kleine in de Hoogeveensche Courant d.d. 8 oktober 2021 iemand in het stadsbestuur wakker geschud?. Uiteindelijk schaarden alle partijen zich achter de wake-up call, aldus het artikel. Is dat zo ? Andere partijen, zoals het CDA, VVD, PVDA en D’66 sluiten zich (nog) niet aan bij de motie. Leden van B&W in Hoogeveen zijn overigens geen lid van de partijen die de motie hebben ingediend: Burgemeester Karel Loohuis (PVDA) en de wethouders Janita Tabak
(PVDA), Werner ten Cate (VVD), Derk Reneman (VVD) en Jan Zwiers (partijloos).   Opvallend is dat de SP zich niet bij de motie aansluit, want ze hebben in het verleden
de nodige energie gestoken in het behoud van gemeentelijke monumenten en bomen en SP raadlid Philip Oosterlaak roept het college wel op om serieus werk te maken van de motie.

Het is voor mij de vraag hoe hoog monumentenbehoud op de agenda staat van de inwoners in Hoogeveen, hoewel nu vooral ouderen klagen over het verlies van al dat fraais. Bij de verkiezingen van 2021 kreeg de VVD in Hoogeveen nog de meeste stemmen. Deze partij
staat er niet om bekend dat ze veel gelegen zijn in het behoud van monumenten. Schadelijk is ook als vanuit de politiek de ‘interesse’ voor monumentenbehoud niet vanuit het hart komt, maar als middel wordt gezien om goede sier te maken. Ik kan niet beoordelen hoe dit bij de huidige initiatiefnemers van de motie het geval is. Wel schiet de kennis en inzet van de locale monumentencommissie in Hoogeveen nog steeds te kort. Zo redde de Historische Kring Hoogeveen recentelijk nog belangrijk glaswerk uit een te slopen school. Wordt dit opgeslagen ? Belangrijk is ook dat eigenaren van monumenten subsidie krijgen voor onderhoud en duidelijk wordt gemaakt dat ze bijvoorbeeld geen authentieke elementen slopen. Anno 2021 hebben al veel oude gevels hun originaliteit verloren door o.m. winkelbouw. Dat is spijtig.

Schadelijk is ook de opheffing van de gemeentelijke monumentenlijst in Hoogeveen in 2015.

Dat is betreurenswaardig, want zo’n wet kan duidelijk omschrijven wat een monument of beschermd stadsgezicht (zoals de Oranjebuurt) is en hoe die beschermd moeten worden.

Provinciale en Rijksmonumenten bieden een redelijke garantie op behoud van monumenten.
Het is daarom belangrijk dat de gemeente Hoogeveen ook andere belangrijke monumenten, kunstuitingen en stadsgezichten vastlegt met behulp van deskundige historici en organisaties.
Men zou dan kunnen denken aan een soort corporatie. De kans is dan kleiner dat monumenten sneuvelen door korter termijn geldzucht, onkunde, desinteresse en politiek gekonkel. Louter bogen op bestemmingsplannen, zoals ook in de nieuwe motie weer het geval is, is mijn inziens bouwen op drijfzand, omdat zoals vanouds vooral financiële en economische belangen in bestemmingsplannen doorslaggevend zijn. “De onbekende oorzaak’, die Harald Buit in zijn artikel in DVHN en Hoogeveensche Courant d.d. 26 november 2021 noemt.? Ook andere zaken, zoals het sluiten van Museum De 5000 Morgen in 2015 en andere bezuinigingen in de culturele sector waar minvermogenden niet worden ontzien schaadt de culturele uitstraling. Hiermee bedoel ik niet de boeken die vooral worden uitgeven uit nostalgisch oogpunt. Een uitbreiding van het gemeentelijke archief zou een goed initiatief zijn. Blijkbaar is men hier mee bezig. Het is ook belangrijk jongeren hierin te betrekken die het straks moeten doen. Wenselijk is dat in het archief een beroepsarchivaris werkt die goed op de hoogte is van alles. Ook apparaten om bijvoorbeeld krantenartikelen op fiches op papier af te drukken is nodig. Helpen zou ook een goede inventarisatie van bedrijfsarchieven, zoals die aan de Prins Hendrikstraat 24. Die actualiteit in archiefvorming ontbreek nu grotendeels. Meer
stimulans door subsidies voor projecten die de monumentenzorg in Hoogeveen raken voor uitgave van (min of meer) wetenschappelijk verantwoorde (foto)boeken en projecten over dit issue. Monumentenzorg is ook gebaat bij de faciliteiten van de Historische Kring Hoogeveen.
Ook initiatieven van De Verhalenwerf om een Hoogeveense Praam om het toerisme te bevorderen, zoals ook de bedoeling is met het nieuwe fietsknooppunten route, is toe te juichen. Beter zou zijn een goed toegankelijk streekarchief waarin alles verantwoord is ingebracht. We moeten waken niet te blijven steken in nostalgie en feitenvertroebeling.

Want monumenten (die verloren) zijn gegaan, zijn er niet louter om herinneringen mee te delen, maar ook om te behouden voor het nageslacht. Dat is niet louter een mooi verhaal. Ik ben bang dat de nieuwe motie gezien de huidige mores, waarin de gemeente onder financiële druk staat en het huidige politiek-sociale klimaat in Nederland weinig soelaas zal bieden.

Ronald Wilfred Jansen, Hoogeveen.