De wondere wereld van egels: Judith gaat naar Afrika
Hoogeveen – Egelfanaat Judith Duinkerken timmert al enkele jaren aan de weg om meer te weten te komen over egels. Een groep dieren dat volgens haar ontzettend ondergewaardeerd wordt en hard de aandacht nodig heeft. Niet alleen de Europese egel, maar ook de Chinese bosegels en veel andere egelsoorten zijn al jaren aan het dalen in aantal. De één door industrialisatie, de ander door export als huisdier of simpelweg omdat ze nooit gezien en daarom niet geteld worden. Egels komen voor over heel Eurazië en Afrika, maar mensen weten te weinig over de dieren om ze te helpen. Wat haar betreft komt daar verandering in.
ZZP’er in de wetenschap
Er zijn door de jaren heen verschillende artikelen geweest over hoe er in elke branche een overvloed aan ZZP’ers zijn, behalve in de wetenschap. Het artikel van Universonline.nl is daar een goed voorbeeld van. Toch heeft Judith de stap gewaagd. Ze is in 2011 als hobbyist begonnen en over de loop der jaren is ze steeds meer projecten gaan ontikkelen om meer over egels te weten te komen. “Het is soms wel lastig om als ZZP’er in de wetenschap projecten te lanceren. Er is geen recht op overheidssubsidie en zelf een inkomen genereren om de projecten mee te financieren is een behoorlijke uitdaging. Toch zijn er ook genoeg kansen, als je weet waar je moet kijken. Een doelgroep kiezen en die mensen motiveren om mee te helpen met de ontwikkeling van projecten, scheelt een hoop in het budget én je creeërt een groep waarop je financieel kan terugvallen door bijvoorbeeld donaties of verkoop van producten waarvan je de winst in een project stopt. Als je dat lang genoeg blijft doen, ga je vanzelf opvallen voor bedrijven die graag een sponsoring doen.” Een goed inzicht in je doel, een flinke dosis kennis over je doelgroep en vooral eindeloze passie en motivatie zijn volgens haar wel nodig om het als ZZP’er in de wetenschap te redden.
Om financiering van mensen vraagt ze echter niet snel: “Tenzij ik een direct doel heb waarvoor geld nodig is, accepteer ik geen donaties. Als mensen willen helpen om de egels te beschermen zou ik ze aanraden om de Nederlandse Egelbescherming te steunen of een lokale opvang te vragen wat zij nodig hebben.”
Achterstallige kennis over egels
Volgens Judith hebben weinig mensen daadwerkelijk de kennis om egels goed te helpen en is dat niet zo gek. “De wetenschap op het gebied van egels is erg achterstallig. Het merendeel van alle onderzoeken is gebaseerd op de West-Europese egel die wij in Nederland kennen als de wilde egel, maar wordt er vooral gekeken naar medische gezondheid en conservatiemethodes. Onderzoeken of studies naar het natuurlijk dieet van de egel zijn er wel, maar zijn schaars. In de afgelopen jaren zijn onderzoeken over bijvorbeeld Witbuikegels wel populairder geworden, maar ook die zijn vooral gefocust op medische gezondheid. Door alle andere aspecten over de dieren buiten beeld te laten, heb je eigenlijk maar weinig kennis om de basisbehoeften van de dieren in te schatten. We denken dat egels vooral insecteneters zijn, maar de hoeveelheid prooidieren en karkassen die de egels eten wordt grof onderschat. Zeker in het geval van de Afrikaanse soorten, waar de hoeveelheid eetbare planten erg schaars kan zijn en insecten daardoor ook.” Volgens Judith is het tijd om daar verandering in te brengen. Er mag meer kennis komen over de verschillende soorten egels en de verschillen in hun leefgebied en mogelijkheid tot voedselopname.
De reis naar Oeganda
Onlangs heeft Judith in de Hoogeveensche Courant in een artikel toegelicht wat haar werk inhoudt en hoe zij als ZZP’er de eindjes aan elkaar breidt. Inmiddels heeft ze voor volgend seizoen een plek gevonden om te beginnen aan veldonderzoek op de Europese egel. “Veldonderzoek is een ontzettend goed middel om dieren direct te observeren en analyses te kunnen uitvoeren. In dit project wil ik mij vooral richten op het observeren van het natuurlijk gedrag van egels en het vastleggen van hun voedselinname. Eigenlijk ligt ik vooral heel lang stil op de grond met een nachtbril de beweging van egels op te nemen, om daarna op de computer het gedrag te analyseren met een speciale software dat gemaakt is voor ethologie projecten. Ethologie is de wetenschap rondom diergedrag. Daarin kun je ook gelijk meenemen of het dier heeft gegeten, op welk tijdstip, in wat voor leefgebied en wat er precies werd gegeten. Een heleboel factoren die kunnen beïnvloeden hoe een dier leeft van dag tot dag.” Judith benoemt dat ze eerst wil beginnen met Europese egels, omdat daar al wel wat basisonderzoek naar is en de uitslagen van haar veldonderzoek dus te verifiëren zijn. Daarna wil ze verder met andere egelsoorten, zoals de Witbuikegel.
De Witbuikegel is namelijk een populair huisdier en niet alleen in Nederland, maar wereldwijd. Er is echter maar weinig bekend over de dieren en dat maakt het voor veel houders moeilijk om de dieren tegemoet te komen in hun basisbehoeften. Voor Judith is dat de reden waarom deze soort specifiek erg hoog op het prioriteitenlijstje staat. Daarom wil ze in 2024 of 2025 afreizen naar Oeganda om dit veldonderzoek te doen op vier verschillende plekken in het land, elk met verschillende landschappen. Oeganda is een erg biodivers land in zowel flora als fauna en heeft eveneens een erg stilstaand klimaat, wat inhoudt dat de seizoenen niet veel van elkaar verschillen in temperatuur en regenval. Deze reis maakt ze samen met enkele andere geïnteresseerden, waaronder twee afgestudeerde biologen en een dierenarts assistente.
Volgens Judith is het mooie aan dit onderzoek dat het toegepast kan worden op alle soorten egels. Door de opzet algemeen te maken en toch specifieke data te vragen, kun je de soorten makkelijk met elkaar vergelijken en daar nieuwe conclusies uit trekken. Daarmee maak je de verschillen tussen de soorten makkelijker te zien en kan die informatie makkelijker uitgelegd worden aan organisaties die daar baat bij hebben, maar bijvoorbeeld ook aan hobbymatige houders en fokkers.
Microscopisch onderzoek
Totdat ze naar Oeganda afreist blijft Judith echter bezig met het microscopisch onderzoek dat ze heeft opgezet. In dit onderzoek verzameld en bestudeerd ze stekels en haren van verschillende soorten egels en tenreks, om de verschilen in structuur en pigment in kaart te brengen. “De structuur van stekels van een Witbuikegel wordt al gebruikt in bijvoorbeeld basebalhelmen, en de vleugels van een vliegtuig zijn eveneens gebaseerd op de structuur van stekels. We weten alleen niet zo goed hoeveel egels van elkaar verschillen qua structuur en dat is mogelijk een makkelijke manier om de soorten te onderscheiden. Qua pigment verschillen de dieren ook enorm en natuurlijk kan pigmentverschil ook duiden op kleurvariaties.”
Levenswerk of toch gewoon een hobby
“Voor mij is het echt meer dan een hobby. Zo is het natuurlijk wel begonnen, maar inmiddels is het echt verder gegroeid tot een passie en ik zie mijzelf dit gerust de rest van mijn leven doen. Over de loop van de jaren heb ik mijzelf weten te vestigen als een zelfstandig wetenschapper die non-invasieve onderzoeken doet, dus dat betekend dat ik niet in dieren hoef te snijden of anderzijds te pijnigen. In veel gevallen hoef ik de dieren zelfs niet te storen of is een studie volledig digitaal met behulp van mijn doelgroep te doen. Daarnaast heb ik de dieren jarenlang gefokt en heb ik ook in dat opzicht een goede reputatie opgebouwd als iemand die er écht is voor de dieren en constant blijft verbeteren en ontwikkelen. Ik denk dat dat wel bijdraagt aan het plezier dat ik er aan heb, dat er weinig mensen zijn die niet enthousiast worden als ik over mijn werk vertel. Dus ik denk wel dat ik het als levenswerk mag omschrijven inmiddels, ik zie mezelf niet gauw settelen voor een andere baan. Al heb ik er inmiddels wel een bijbaan naast om de projecten te financieren.”
Toekomstvisie
Judith wil het liefst haar website The Hedgehog Program volledig inrichten als website gericht op onderzoek en educatie. Stopen met fokken staat al in de planning voor volgend jaar, dan wil ze ook een kamer in huis verbouwen tot praktijkruimte voor onderzoek. Volgend jaar hoopt ze ook dat haar eerste onderzoeken officieel in een wetenschappelijke journal gepubliceerd worden. En wat de toekomst brengt? Hopelijk een wereld waarin de egels nog beter worden beschermd en geholpen!
