Opinie: Zwarte Piet uit de boeken in de bibliotheek Hoogeveen verbannen
“Sommigen zien fascisme ook zitten. En, ja, dat klinkt cru maar ik bedoel dat een smal deel niet ons beleid kan bepalen”, zegt Anton Kok, interim-directeur van de Vereniging Openbare Bibliotheken. De bibliotheek van Hoogeveen schaart zich blindelings achter dit beleid en verwijdert alle boeken met Zwarte Piet uit haar collectie.
„ Praktisch ieder jaar ‘saneren’ we de boekencollectie. Daarbij worden oude en beschadigde boeken uit de collectie gehaald. Ook de sinterklaas boeken met daarin alleen Zwarte Pieten laten we geleidelijk uit de collectie verdwijnen”, meldt directeur Raquel García Hermida-van der Walle van de Hoogeveense bibliotheek in de Hoogeveensche Courant d.d. 13 november 2020. Blijkbaar gaat de uitbanning sneller, dan de discussie die over dit item verder gevoerd zou kunnen worden. Het is mogelijk dat de bibliotheek Hoogeveen met de boekencensuur al veel eerder is begonnen.
Dat is erg spijtig. Ook omdat ik betwijfel of de meerderheid van de burgers in Hoogeveen Zwarte Piet als racistisch ziet en ik betwist ook of de bibliotheek Hoogeveen dit goed heeft onderzocht. Bij zo’n doorlichting zou de bibliotheek Hoogeveen ook voor mildere varianten van uitsluiting kunnen kiezen: zoals de boeken niet in de schappen, maar wel met de mogelijkheid de boeken te kunnen reserveren: iets wat al gebeurd voor andere boeken die
erg gevoelig liggen bij mensen, zoals boeken van fascistische getinte auteurs (boeken over fascisme, maar ook over nazisme, zoals ‘Mijn Kamp’ van Adolf Hitler ook in een bibliotheek thuis, niet omdat men Hitler zo sympathiek vindt, maar omdat dit soort werken als onderzoeksmateriaal dient voor gedegen historisch onderzoek). De boeken zondermeer vernietigen beantwoord ook niet aan behoud van Nederlands erfgoed. “We bewegen mee met de maatschappij, en die verandert”, aldus de directeur van de bibliotheek in Hoogeveen. Het is echter de vraag of de bibliotheek Hoogeveen, net als veel andere bibliotheken in Drenthe en de rest van Nederland, moet buigen voor de ‘tijdgeest’, of te wel emotionele uitspraken over Zwarte Piet die vaak haar basis vinden in negatieve gedachten, frustraties, slechte ervaringen en onjuiste associaties. Een andere optie zou zijn dat boeken met Zwarte Piet kunnen bestaan naast boeken en ander materiaal met Pieten die ook een andere kleur of kleurmix hebben, zoals bruin of paars, niet omdat dit zou moeten, maar om de lieve vrede te bewaren. Maar zondermeer ‘zwart’ uitbannen is een slechte zaak. “Als Zwarte Piet in strijd met de goede zeden is, welke boeken gaan dan nog meer verdwijnen?”, aldus staatssecretaris Raymond Knops in het Dagblad van Het Noorden d.d. 12 november 2020. Het verleden heeft meer voorbeelden laten zien van censuur wat de horizon van mensen erg beperkt. De 19e-eeuwse Duitse dichter Heinrich Heine heeft in 1820 in zijn werk Almansor dit treffend benoemd in zijn beroemd geworden uitspraak: “wo man Bücher verbrennt, verbrennt man auch am Ende Menschen” (“Waar men boeken verbrandt, zal men uiteindelijk ook mensen verbranden”).
Ronald Wilfred Jansen, Hoogeveen
