Boek ‘De zaak Tjalma helemaal drukklaar

Alles rondom burgemeester Tjalma en de oorlog moet boven tafel worden gebracht. De onderste steen boven. Dit was de strekking van de boodschap van burgemeester Loohuis, januari 2020. Wat over Tjalma in Drenthe te vinden is, is samengevat in een boek van ongeveer 275 bladzijden, dat binnenkort zal verschijnen. Wat kunnen we daarvan verwachten?

Aan de hand van een samenvatting van wat een Drentse zuiverings-adviescommissie constateerde, is in de Hoogeveense en Asser archieven onderzoek gedaan naar de handel en wandel van burgemeester Jetze Tjalma van Hoogeveen in de Tweede Wereldoorlog. Hij functioneerde toentertijd binnen een ambtelijk team, waarvan de leiding in de ogen van het verzet zich slap opstelde. Zelf vertoonde hij eveneens grote slapheid en vrees voor het aanvaarden van risico’s. Daarmee bedoelde men in die dagen dat hij niet ‘fout’ was in de zin dat hij politiek onbetrouwbaar was door aansluiting bij de NSB of aanverwante stroming, maar dat hij zich niet gedroeg op de wijze die men van een vaderlandslievend persoon verwachtte. Diverse organen wilden hem dan ook niet terug als burgemeester van Hoogeveen. Dat hij terugkwam en is gebleven, dankte hij aan minister Beel, die alle onderbouwde onderzoeken negeerde. Het dilemma was dat hij al was goedgekeurd c.q. gezuiverd voor de Tweede Kamer en dat afzetten als burgemeester dan voor een probleem zou zorgen.

Uit het onderzoek van nu kwam het volgende opmerkelijke gedrag naar voren: Het gemeentelijke beleid rondom wat te doen met werklozen, was vanaf het begin
van de oorlog gericht op uitzending naar Duitsland. Om de weerstand te breken brak burgemeester Tjalma met de gebruikelijke scheiding van kerk en staat. Hij verlangde van de kerkelijke armenzorg dat men zich solidair verklaarde = gelijkschakeling met het beleid van hem en de bezettende macht, en geen steun meer verleende aan arbeiders die niet naar Duitsland wilden. Een mededeling naar de kant van de kerken toe was onvoldoende. Ze moesten zich akkoord verklaren met het door hem gesteunde beleid. Burgemeester Tjalma maakte zich hierbij schuldig aan het samenwerken in een systeem dat er op was gericht om grote groepen mannen in dwangarbeid aan het werk te zetten voor de vijand. Hij ging nog verder toen de bezetter nog steeds niet voldoende mannen aan het werk kreeg.

Een samenvatting is hier te lezen: Samenvatting Tjalma Onderzoek (1)