Historische fout van Joodse begraafplaats gecorrigeerd

Hoogeveen – In de jaren vijftig pakte de gemeente (lees burgemeester Tjalma) een stukje grond met Joodse graven aan de van Echtenstraat af. Het werd openbaar gebied en er werd een stoep over de graven gelegd. Die situatie is nu ongedaan gemaakt. Volgens het Nederlands Israëlietisch Kerkgenootschap (NIK), dat veel Joodse begraafplaatsen beheert, is nu een ‘historische fout gecorrigeerd’ en is de grafrust weer terug. NIK-secretaris Ruben Vis noemt het ‘een goed en te prijzen besluit van de gemeente Hoogeveen’.

Brief van Tal
In de jaren vijftig blijkt een deel van de Joodse begraafplaats te zijn toegevoegd aan het openbaar gebied. Over de graven werd daarna een stoep aangelegd. Dat er is begraven in de grond waar toen een voetgangerspad lag, blijkt uit een brief uit 1946 van toenmalig opperrabbijn Justus Tal uit 1946. Daarin schreef hij twintig jaar eerder de begraafplaats te hebben bezocht en toen al te hebben vernomen dat de gemeente de grond wilde splitsen. Dat gebeurde uiteindelijk ook in de jaren vijftig. Toen voegde de gemeente deze grond toe aan openbaar gebied terwijl er was afgesproken dat dit niet zou gebeuren.

Afspraken geschonden
Streekhistorici Albert Metselaar en Hans Bertels confronteerden het huidige gemeentebestuur met de brief. Wethouder Erik Giethoorn (CDA) concludeerde dat de gemeente afspraken uit het verleden heeft geschonden. De gemeente Hoogeveen zou er voor zorgen dat de kadastrale grens wordt hersteld, meldde de NIK-site. ‘Het uit de jaren negentig daterende gietijzeren hekwerk dat de begraafplaats scheidt van het voetpad zal naar voren worden geplaatst. De bestrating van het voetpad verdwijnt en ter plaatse wordt gras ingezaaid zodat het met de rest van de begraafplaats ook optisch weer één geheel vormt. Waar nu twee parkeerplekken zijn, komt het voetpad te liggen’.

Grafrust komt terug
Beheerder NIK is blij met de ontwikkelingen in Drenthe. “Een historische fout is na zeventig jaar gecorrigeerd,” zei secretaris Ruben Vis van het NIK. “Voor Joodse begraafplaatsen is de volledigheid van de begraafgrond van heel groot belang. Op het stuk dat is afgenomen en nu weer bij de begraafplaats is getrokken, zijn de resten aanwezig van de daar begraven inwoners van Hoogeveen. De grafrust is verstoord, maar die wordt weer gerespecteerd. Een goed en te prijzen besluit van de gemeente Hoogeveen.”

Op de begraafplaats aan de Van Echtenstraat werden tot 1839 Joodse Hoogeveeners begraven. De eerste Joden vestigden zich in 1691 in Hoogeveen. De Joodse begraafplaats ligt naast de voormalige pastorie van de Grote Kerk in het centrum van Hoogeveen en zou ooit nog groter zijn geweest. Op een deel ervan zou de pastorie van de kerk zijn gebouwd. In deze tijd werd er in dit deel van Drenthe geen rekening gehouden met een Joodse begraafplaats, een gewoonte die tot op eind 2019 is blijven bestaan.

Matsewot
Hoogeveen heeft twee Joodse begraafplaatsen. De andere ligt buiten de bebouwde kom en werd in 1831 in gebruik genomen. Op de oudste begraafplaats, aan de Van Echtenstraat, zijn nog twee grafstenen te zien. Volgens het NIK liggen hier ‘overledenen met typisch Hoogeveens-Joodse familienamen: Van der Wijk en Wijnberg’. De overige zerken waren van hout en zijn vergaan. Mogelijk liggen er nog wel stenen matsewot in de grond. Volgens streekhistorici liggen er naar schatting zo’n tweehonderd Joden begraven.

Bron: www.jonet.nl
Foto & tekst: Jan Penninkhof