Vragen & antwoorden over coronavirus RIVM

Wanneer moeten mensen contact opnemen met de huisarts?

Mensen die koorts hebben, de afgelopen 2 weken in Wuhan zijn geweest en luchtwegklachten hebben kunnen contact opnemen met de huisarts. De huisarts overlegt met de GGD Gemeentelijke Gezondheidsdienst  of het nodig is om onderzoek naar nieuw coronavirus te laten plaatsvinden.

Zijn er al mensen in Nederland getest op  het nieuwe coronavirus?

Ja, er zijn al enkele mensen getest op het nieuwe coronavirus. Bij hen was de test negatief.

Is er een behandeling tegen het nieuwe coronavirus?

Er is geen specifieke behandeling tegen het nieuwe coronavirus. De behandeling van ernstig zieke mensen bestaat uit het tegengaan van de symptomen. Zo kunnen artsen bijvoorbeeld extra zuurstof toedienen bij patiënten die erg benauwd zijn.

Is deze ziekte ernstiger dan een gebruikelijke griep (influenza)?

Dat weten we nog niet goed. De officiële cijfers van dit moment lijken niet heel verontrustend. Maar we weten niet precies hoeveel vertraging er in de gegevens zit en of er sprake is van een onderrapportage en hoe groot die is.

Wat weten we over de besmettelijkheid?

In China is het onderzoek naar de verspreiding geïntensiveerd. Daarom verwachten we hier binnenkort meer duidelijke informatie over te krijgen.

Hoe erg is het nieuwe coronavirus?

Wat we nu weten is dat van alle bekende patiënten met het nieuwe coronavirus ongeveer 25% ernstige klachten heeft. Mogelijk verandert dat beeld de komende tijd. Het is goed mogelijk dat nu vooral relatief ernstig zieke patiënten in beeld zijn.

Het coronavirus bestaat toch al langer?

Er bestaan verschillende coronavirussen. De meeste coronavirussen zorgen voor milde klachten zoals verkoudheid in de winter. Sommige coronavirussen kunnen ernstigere klachten veroorzaken, bekende voorbeelden zijn MERS Middle East Respiratory Syndrome  en SARS severe acute respiratory syndrome . Het nieuwe coronavirus – nCOV2019 – hoort bij die laatste groep.

Moeten we in Nederland geen maatregelen nemen om het virus tegen te gaan?

Achter de schermen wordt al hard gewerkt om mogelijke patiënten in Nederland te identificeren en op te vangen. Daarbij houden we er rekening mee dat de ziekte ernstig en besmettelijk is. We bereiden ons voor op een ernstig scenario, voor het geval de situatie toch ernstiger blijkt dan eerder was verwacht. Het heeft op dit moment weinig nut om alle mensen die het land binnenkomen te controleren op koorts. We sporen dan vooral mensen op met griep en verkoudheid.

In China dragen veel mensen mondkapjes op straat. Helpt dat?

In Nederland adviseren we alleen mondkapjes voor medisch personeel. Het probleem is dat het alleen helpt als je speciale maskers gebruikt die zich heel goed sluiten over je neus en mond. Je moet de maskers heel nauwkeurig gebruiken en ze regelmatig wisselen. Dat is in het dagelijks gebruik bijna niet mogelijk.

Wat gebeurt er als er iemand is die mogelijk het nieuwe coronavirus heeft?

Als iemand met ziekteverschijnselen zich bij een arts meldt en de arts denk dat de patiënt mogelijk het nieuwe coronavirus heeft gaat er een protocol in werking. De arts vraagt een test aan bij het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu  en het Erasmus MC Erasmus University Medical Center . Daar wordt tegelijkertijd de test ingezet. Ondertussen wordt de verdachte patiënt in isolatie gehouden. Dat kan in thuisisolatie of door opname in het ziekenhuis. Dat is afhankelijk van de situatie. Als de test positief is, blijft de patiënt in isolatie en doet de GGD zogenoemd contactonderzoek. Alle mensen waarmee de patiënt tijdens de besmettelijke periode contact heeft gehad, moeten gedurende de incubatietijd hun gezondheid in de gaten houden. Als zij ziekteverschijnselen krijgen moeten zij dat aan de GGD melden en begint het verhaal van vooraf aan.

Is het in Nederland ook waarschijnlijk dat er steden afgesloten worden?

Er zijn nog geen patiënten in Nederland met het nieuwe coronavirus. Als er 1 of meerdere patiënten komen, dan zijn de maatregelen erop gericht om de verspreiding van het virus tegen te gaan. Daarbij gaan we heel gericht te werk. Door isolatie van patiënten en monitoring van de contacten van de patiënt. Dat is een bewezen effectieve aanpak. Meer grove en ingrijpende maatregelen, zoals het afsluiten van steden, blijken vaak minder effectief om verspreiding tegen te gaan. Zeker bij zulke ingrijpende maatregelen is het belangrijk om goed na te gaan of de lasten wel opwegen tegen de baten.

Frankrijk heeft nu de eerste patiënten in Europa gemeld. Maakt dat het meer aannemelijk dat we in Nederland ook patiënten met het coronavirus krijgen?

Het was te verwachten dat er ook in Europa enkele patiënten zouden komen. Nu zien we de eerste patiënten in Frankrijk opduiken. Deze patiënten zijn nu geïsoleerd en hun contacten worden in de gaten gehouden. Zo houden ze verspreiding van de ziekte tegen. We houden de ontwikkelingen in gaten via de Europese netwerken. We gingen er al eerder van uit dat dit het geval kon zijn.

Wat is het verschil tussen ‘het virus kan opduiken’ en ‘het virus verspreidt zich’?

Met ‘het virus kan opduiken’ bedoelen we dat er iemand vanuit China (waar het virus aanwezig is) naar een ander land gaat en ergens anders ziek wordt. Dat is nu bijvoorbeeld het geval in Frankrijk.

De persoon wordt geïsoleerd behandeld en de mensen waar hij of zijn contact mee heeft gehad worden de gaten gehouden. Bij eventuele besmettingen kan dan direct worden ingegrepen. Zo wordt de verspreiding tegen gegaan.

Met ‘verspreiding’ bedoelen we dat er steeds meer mensen ziek worden van het nieuwe coronavirus. In de provincie Hubei is het virus zich aan het verspreiden, daar neemt het aantal meldingen toe. Het gaat dus om een hele andere situatie.

Is een Franse patiënt met het nieuwe coronavirus in Nederland geweest?

Nee, dat is niet het geval. In de avond van 24 januari meldde Frankrijk dat er patiënten zijn met het nieuwe coronavirus. Hierbij werd vermeld dat een van de patiënten via Nederland was gereisd. We hebben contact gehad met de Franse autoriteiten en het blijkt om een misverstand te gaan. De patiënt uit Frankrijk is niet in Nederland geweest, maar heeft een directe vlucht naar Frankrijk genomen.

Hoe groot is de kans dat het nieuwe coronavirus naar Nederland komt?

Net zoals in andere landen kan er ook iemand vanuit China naar Nederland komen en hier ziek worden. De kans dat de ziekte zich vervolgens in Nederland kan verspreiden, is klein. Dat komt omdat het erop lijkt dat het virus niet heel besmettelijk is.

Verder komen de meeste zieken voor in Wuhan in China. Het overgrote deel van de patiënten is in de Chinese stad Wuhan geweest en is daar waarschijnlijk besmet geraakt.

Hoe bereidt Nederland zich voor op een mogelijke uitbraak van het coronavirus?

Het is mogelijk dat het nieuwe coronavirus via reizigers ook in Nederland opduikt. Het is dan belangrijk om te zorgen dat dit zo snel mogelijk opgemerkt wordt en dat we ervoor zorgen dat het virus zich niet of nauwelijks kan verspreiden. In Nederland is een structuur waarin artsen, laboratoria en GGD’en samenwerken om verschillende uitbraken van infectieziekten te bestrijden. Binnen deze samenwerking zijn verschillende acties ondernomen:

• Het RIVM en Erasmus MC worden geïnformeerd via verschillende internationale instanties over de uitbraak.
• Het RIVM houdt artsen, GGD’en en microbiologische laboratoria op de hoogte van de laatste ontwikkelingen en wat zij moeten doen als iemand besmet is met het nieuwe coronavirus.
• Het Erasmus MC en RIVM beschikken over goede laboratoriumtesten waarmee het virus aangetoond kan worden.

Het RIVM heeft een OMT Outbreak Management Team  bij elkaar geroepen. Wat is dat?

In het OMT (Outbreak Management Team) zitten wetenschappers en gespecialiseerde artsen die veel weten over bestrijding van infectieziekten. Zij bespreken op welke manier de aanpak van een eventuele uitbraak met het nieuwe coronavirus aangepakt moet worden. Het OMT brengt advies uit aan het ministerie over de aanpak voor bestrijding. Dit wordt besproken in een BAO (Bestuurlijk Afstemmingsoverleg) op haalbaarheid. In het BAO zitten vertegenwoordigers van organisaties die een rol hebben in de bestrijding. Op basis van de adviezen van het OMT en het BAO besluit de minister hoe de bestrijding in Nederland moet worden aangepakt.

Is er voldoende capaciteit in Nederlandse ziekenhuizen als er hier een uitbraak is?

In alle Nederlandse ziekenhuizen kan de juiste behandeling uitgevoerd worden. We gaan uit voorzorg inventariseren wat de huidige capaciteit is om ernstig zieke patiënten op te nemen op de intensive care.

Hoe lang duurt een test?

Tussen het afnemen van een monster bij een persoon die mogelijk besmet is en de definitieve uitslag zit ongeveer 24 uur.

Zijn er aangepaste reisadviezen voor China in verband met het nieuwe coronavirus?

Volgens de WHO zijn geen aanvullende maatregelen voor reizigers naar China nodig. In het algemeen geldt het advies voor reizigers om markten met levende dieren te vermijden en om algemene hygiënemaatregelen te nemen.

Wuhan in provincie Hubei
Op dit moment zijn bijna alle patiënten in de stad Wuhan geweest. Mensen die in Wuhan zijn, wordt aangeraden om niet naar markten te gaan met levende dieren. En uit voorzorg is het verstandig om contact met zieke mensen te voorkomen.

Reisadviezen voor China zijn te vinden via de website van het ministerie van Buitenlandse Zaken.

Klachten?
Mensen die in Wuhan zijn geweest en verkouden zijn, hoeven zich niet direct zorgen te maken. De kans dat mensen besmet zijn met het nieuwe coronavirus is klein.

Neem contact op met je huisarts als je ernstige longklachten hebt. Geef aan of je in Wuhan bent geweest.

Waarom zijn er verschillen in het aantal meldingen van patiënten met het nieuwe coronavirus?

Het RIVM gebruikt gegevens van de WHO en ECDC. Zij verzamelen dagelijks de gegevens en geven één keer per dag een update. Daarom komen de aantallen soms niet overeen met de berichtgeving vanuit de Chinese instanties.

In China heerst een noodsituatie en jullie geven aan dat de ziekte niet zo besmettelijk is. Hoe kan dat?

We zien inderdaad dat er ernstige beelden uit China komen. Aan de andere kant krijgen we ook gegevens uit China over aantallen patiënten en doden, wat momenteel niet overeen komt met beelden die via social media verspreid worden. We zien wel dat het aantal diagnoses toeneemt. Samen met de WHO onderzoeken de Chinese autoriteiten mogelijk meer verdachte patiënten en komt er meer informatie over de achtergrond van de patiënten. Binnenkort zal er dan ook meer duidelijk worden over de besmettelijkheid en ernst van de ziekte.

Ik heb last van longklachten. Kan dat het nieuwe coronavirus zijn?

Die kans is heel klein. De meeste patiënten met dit virus komen uit Wuhan of zijn in Wuhan geweest. Mensen die in Nederland verkouden zijn of longklachten hebben, hoeven zich geen zorgen te maken dat ze het nieuwe coronavirus hebben. Zeker niet als ze niet recent in Wuhan zijn geweest. De kans is veel groter dat mensen gewoon griep hebben of een ander verkoudheidsvirus.

Waarom wordt niet gecontroleerd op Nederlandse luchthavens?

Op dit moment is dat voor Nederland geen passende maatregel. Als op dit moment reizigers op Nederlandse luchthavens gecontroleerd worden op koorts, zullen vooral mensen met griep of een verkoudheid worden opgespoord.

Waarom heet het coronavirus zo?

Als je het virus onder een elektronenmicroscoop ziet, heeft hij uitsteeksels met een bolletje erop. Dat ziet er een beetje uit als een kroon. De Latijnse naam voor kroon is corona. Hij is dus genoemd naar zijn vorm.

Kun je ook besmet raken als je een pakketje uit China bestelt?

Coronavirussen verspreiden zich via mensen en dieren. Buiten het lichaam kunnen ze niet goed overleven. Zeker niet op karton, verpakkingsmateriaal of andere spullen. Andere coronavirussen verspreiden zich niet op deze manier en we hebben geen reden om aan te nemen dat dit voor dit nieuwe coronavirus anders is.

Wat kunnen mensen doen om verspreiding van het coronavirus te voorkomen?

De belangrijkste maatregelen die mensen kunnen nemen om verspreiding van het coronavirus te voorkomen, zijn heel simpel. Deze maatregelen gelden voor alle virussen die griep en verkoudheid kunnen voorkomen. Het is dus altijd belangrijk om deze op te volgen.
Het zijn:

• Was je handen regelmatig
• Hoest en nies in de binnenkant van je elleboog
• Gebruik papieren zakdoekjes

Waarom worden mensen geïsoleerd en niet de bron weggehaald?

Het is nog onbekend wat de bron precies is. Als dat bekend is, is het belangrijk om de bron weg te halen. De Chinese autoriteiten doen momenteel ook onderzoek naar de bron, en zullen daar maatregelen nemen als daar meer over bekend wordt. De mensen worden geïsoleerd om te voorkomen dat zij andere mensen besmetten. Zo wordt verspreiding van ziektes tegen gegaan.

Als je de cijfers naast elkaar legt, lijkt de griep gevaarlijker dan het nieuwe coronavirus. Waarom maakt iedereen zich zoveel zorgen over dit nieuwe virus?

Het punt is dat het om een nieuw virus gaat. Het is dan belangrijk om heel gedetailleerde informatie boven tafel te krijgen om precies te kunnen bepalen hoe gevaarlijk het virus is. Er is meer informatie nodig over de verspreiding van het virus, ook bij mensen die maar een beetje of helemaal niet ziek worden. En van alle mensen die ziek worden, wil je eigenlijk precies weten wat ze hebben gedaan. Zijn ze op een markt geweest? Zo ja, welke markt? Bij welke afdelingen? Wat hebben ze daar gedaan? Hebben ze daar iets gegeten? Wie hebben ze een hand gegeven? Etc. etc. Bovendien is het zeker bij nieuwe virussen belangrijk om goed in de gaten te houden of het virus zich aanpast.

Is het nieuwe coronavirus een zoönose?

Dit virus is nieuw voor mensen. Waarschijnlijk is het overgegaan van een dier op mens. Dat gebeurt soms. En heel soms kan het virus zich vervolgens onder mensen verspreiden. Ziekten die van dieren naar mensen overgaan noemen we inderdaad zoönosen.

Kan het virus muteren?

Veel virussen kunnen in de loop van de tijd veranderen. Zeker bij  virussen die nog maar kort vanuit dieren naar mensen zijn overgegaan, kan dat gebeuren. De vraag is vooral of het virus daardoor gevaarlijker wordt voor mensen. Mutaties kunnen er ook voor zorgen dat het virus minder gevaarlijk wordt. Of er verandert wel iets maar dat maakt weinig uit. We zien gelukkig niet vaak dat een virus muteert en daardoor ineens heel gevaarlijk wordt. Uit voorzorg wordt dat altijd goed in de gaten gehouden.