Onderzoek rol oud-burgemeester Tjalma in Tweede Wereldoorlog gaat er komen

Als het aan de SGP in Hoogeveen ligt, wordt oud-burgemeester Jetze Tjalma voor zijn rol in en direct na de Tweede Wereldoorlog het ereburgerschap ontnomen en krijgt het naar hem vernoemde park een andere naam.

Jetze Tjalma was 31 jaar burgemeestervan Hoogeveen (1927-1958). In 1963 werd hij benoemd tot ereburger van deze gemeente. Vijf jaar later werd het park achter het raadhuis naar hem vernoemd. ,,Dit eerbetoon kán gewoon niet’’, vindt SGP-fractievoorzitter Brand van Rijn. ,,Wij willen dat door het huidige gemeentebestuur in stevige woorden afstand genomen wordt van het handelen deze burgemeester’’, liet hij al op Twitter weten. Volgens Van Rijn kun je ‘iemand die medewerking heeft verleend aan de vreselijke deportatie van de Joodse gemeenschap in Hoogeveen’ niet eren met een park en het ereburgerschap. Aanleiding voor de ferme uitspraken is de naderende viering/herdenking van 75 jaar vrijheid. In januari wordt in veel gemeenten een tijdelijk lichtmonument onthuld dat herinnert aan de vervolging, deportatie en moord van Joden, Roma en Sinti tijdens de Tweede Wereldoorlog. ,,Een mooi initiatief’’, vindt Van Rijn. ,,Maar je moet wel recht doen aan de geschiedschrijving. Pas dan kan ons herdenken weer oprecht zijn.’’ Volgens de fractievoorzitter is op basis van gemeentelijke archieven gedegen onderzoek gedaan naar de handel en wandel van Tjalma.

,,Zelfs als maar de helft waar zou zijn, wil je zo’n persoon al niet eren.’’

Van Rijn heeft de kwestie al eerder in het fractievoorzittersoverleg aangekaart. ,,Maar dat was moeilijk, moeilijk, moeilijk.

Volgens de burgemeester kan ingrijpen maar zo niet en moet er eerst goed door een historicus naar gekeken worden. Nou, dat is al gedaan.’’ Dat het de SGP ernst is, blijkt uit een geplande openbare bijeenkomst over deze kwestie, op 22 januari (19.30 uur) in de voormalige synagoge aan de Schutstraat. Onder anderen streekhistoricus Albert Metselaar deelt daar zijn bevindingen. In een onderzoek naar de Joodse begraafplaats bij de Grote Kerk, waarvan de oorspronkelijke grens binnenkort hersteld wordt, schetst hij geen fraai beeld. Tjalma ondertekende vrijwel direct na de overgave brieven aan alle Joodse inwoners om zich in mei 1940 bij de bezetter te melden, verleende medewerking bij de aanhouding en maakte alle administratie mogelijk voor het registreren van Hoogeveense Joden. Hij volgde trouw de instructies over wegvoering naar werkkampen, schrijft Metselaar. ,,Het moment van wegvoering naar Westerbork, in de nacht van 2 op 3 oktober 1942, was administratief ook al zover voorbereid, dat de burgemeester dat weekend voor logeren naar familie kon, en na afloop kon zeggen dat hij er niets mee te maken had gehad.’’ Na de oorlog kreeg de zogeheten ‘zuiveringscommissie’, die juridische maatregelen kon nemen tegen vermeende collaborateurs, diverse beschuldigingen over Tjalma.

De Drentse commissaris Baron de Vos van Steenwijk voorkwam dat de burgemeester weg moest. Behalve streekhistoricus Metselaar voert op 22 januari een vertegenwoordiger van de Joodse gemeenschap in Drenthe het woord. Ook is er een forumdiscussie. De SGP overweegt een motie in de gemeenteraad in te dienen.

Van Rijn: ,,Als een raadsmeerderheid ook van mening is dat het ereburgerschap en de naamgeving van het park ongedaan moeten worden gemaakt, dan houdt niets ons tegen om dat te doen.’’ Volgens het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie was de positie van burgemeesters in oorlogstijd ‘buitengewoon moeilijk’. ,,De burgemeesters vormden de schakel tussen het Duitse bezettingsbestuur en de Nederlandse samenleving. Zij moesten zich voortdurend de vraag stellen of ze naar eer en geweten hun werk konden blijven doen.’’ Tjalma was lid van de Anti-Revolutionaire Partij (ARP). Hij overleed in 1985 op 92-jarige leeftijd.

Onderzoek gaat er komen

Gemeente Hoogeveen laat weten officieel onderzoek doen naar de rol die oud-burgemeester Jetze Tjalma in de Tweede Wereldoorlog heeft gespeeld. Burgemeester Loohuis wil een wetenschappelijk deskundige of instituut onderzoek laten doen. Afhankelijk dit onderzoek zullen er wel of niet maatregelen worden genomen. De SGP houdt op 22 januari om 19.30 uur een openbare bijeenkomst over deze kwestie in de voormalige synagoge aan de Schutstraat.